Απώτερος στόχος της Ε.ΜΕ.Λ. είναι η διάθεση του αρχειακού υλικού στους ειδικούς ερευνητές και στην εν γένει επιστημονική κοινότητα με σκοπό την εκπόνηση μελετών και δημοσιεύσεων που το προβάλλουν και ταυτόχρονα προάγουν την τοπική και εθνική αυτογνωσία.
Το υλικό που συγκέντρωσε και εξακολουθεί να συγκεντρώνει είτε από δωρεές φορέων και συμπολιτών, είτε από αγορές με ίδιες δαπάνες, είναι πολύ σημαντικό και αποτελείται από τεκμήρια που αντιπροσωπεύουν το ιστορικό, μεταλλευτικό-μεταλλουργικό, βιομηχανικό, καλλιτεχνικό και κοινωνικό παρελθόν του Λαυρίου. Ειδικότερα, η συλλογή αποτελείται από αρχειακό υλικό των εταιριών που δραστηριοποιήθηκαν στην περιοχή (έγγραφα, χάρτες, καταστάσεις, απολογισμοί, κ.ά.), σπάνιες-δυσεύρετες εκδόσεις του 19ου αι., χαρακτικά που απεικονίζουν μνημεία και τοπία, έργα τέχνης εντοπίων και μη καλλιτεχνών και κάθε άλλο τεκμήριο που αφορά στη Λαυρεωτική.
Παράλληλα με το ιστορικό-αρχειακό υλικό, η Ε.ΜΕ.Λ. έχει εντάξει στο ΙΑΛ την Βιβλιοθήκη και την Πινακοθήκη: στην πρώτη συγκεντρώνει όλη την σύγχρονη εκδοτική παραγωγή με θέματα που αφορούν στην Λαυρεωτική, ενώ στην δεύτερη συγκεντρώνει σύγχρονα έργα καλλιτεχνών πάλι με το ίδιο θέμα.
Το αρχειακό υλικό είναι ταξινομημένο εν μέρει, λόγω ασφυκτικής στενότητας του χώρου όπου φυλάσσεται και, ως εκ τούτου δεν είναι εύκολα προσβάσιμο σε ερευνητές-μελετητές ούτε είναι δυνατόν να αναδειχθεί, ενώ είναι επιτακτική η ανάγκη εξεύρεσης κατάλληλου λειτουργικού χώρου. Όμως, παρά τα αντικειμενικά προβλήματα του λειτουργικού χώρου για το ίδιο το Αρχείο και τους ερευνητές και την έλλειψη βοηθητικού προσωπικού, στις περιπτώσεις πολύ ειδικών ερευνών έχουν διευκολυνθεί επιστήμονες στην έρευνα του Αρχείου με εθελοντική προσφορά, παρουσία και επικουρία του Εφόρου του Ιστορικού Αρχείου-Μέλους του Δ.Σ. της Ε.ΜΕ.Λ. Ήδη δε έχουν παραχθεί και δημοσιευθεί αρκετές επιστημονικές εργασίες με την αξιοποίηση του αρχειακού υλικού του ΙΑΛ-ΕΜΕΛ και, κατά την δεοντολογία, με την αναφορά σ’ αυτό.
ΛΟΙΠΟ ΑΡΧΕΙΑΚΟ ΥΛΙΚΟ
Λοιπό υλικό: Αντικείμενα ιστορικού ενδιαφέροντος, Φωτογραφίες από εκδηλώσεις και γεγονότα, κλπ.