Το μεγάλο γεγονός-τομή του Νέου Ελληνισμού είναι η Επανάσταση του 1821 και η ίδρυση το 1830 του ανεξάρτητου Ελληνικού Κράτους, η μοναδική «πρόταση» της ιστορικής συνθήκης της εποχής, ως έξοδος ελευθερίας και κατάκτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων μέσα από την κρατική αυθυπαρξία, εμπεριέχει δε την πρώιμη μορφή του, το Δεσποτάτο του Μυστρά-Μορέως, την άλωση της εξαντλημένης Πόλης το 1453 και το σκοτάδι των αιώνων της Τουρκοκρατίας, αλλά και τους χωρίς τελειωμό αγώνες όλων των Ελλήνων με τις διακυμάνσεις τους σ’ αυτό το διάστημα της χειμαζόμενης ιστορίας μας. Από τη μια η κατάσταση του «καημού της Ρωμιοσύνης» στους δίσεκτους χρόνους της τουρκικής σκλαβιάς, των κατατρεγμών, παθών, αδικιών, προσφυγιάς και θανάτων και από την άλλη το αισιόδοξο βλέμμα για το αύριο, η κατάσταση της έγερσης, το πυρφόρο ανάστημα της Ρωμιοσύνης, η ανάσταση, ως ιστορικοποιημένη έννοια της χριστιανικής ανάστασης· χρόνος του Άδη και χρόνος της αναγέννησης, ο μεστός χρόνος της Γαλλικής Επανάστασης το 1789 και της Ελληνικής Επανάστασης το 1821…
Η πυκνότητα του ιστορικού γίγνεσθαι από τα μέσα του 18ου αι., στην Ευρώπη και την Ελλάδα, η οικονομική αστική απογείωση στα 1774-1815…θα προετοιμάσουν την επαναστατική λύση του εθνικού ζητήματος το 1821 με το «ελευθερία ή θάνατος». Ήδη στη Γαλλία η ιδεολογία είχε γίνει επανάσταση. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης στη Διήγησή του αναφέρει ότι «…η γαλλική επανάσταση και ο Ναπολέοντας, έκαμε…ν’ ανοίξουν τα μάτια του κόσμου.»… Η αρχή των εθνοτήτων προχωρεί με γοργές και μεγάλες δρασκελιές, συναρτημένη με την επαναστατική Ορθοδοξία, όπως εκφράζεται και στα τέσσερα θεμελιώδη επαναστατικά πατριωτικά κείμενα: τον Όρκο της Φιλικής Εταιρείας το 1814, την προκήρυξη του Υψηλάντη στη Μολδοβλαχία στις 24 Φεβρουαρίου 1821, την προκήρυξη του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη στην Καλαμάτα στις 23 Μαρτίου 1821, τη διακήρυξη της Aνεξαρτησίας και το κείμενο του δημοκρατικού Συντάγματος της Α΄ Εθνοσυνέλευσης της Επιδαύρου (20 Δεκεμβρίου 1820 – 16 Ιανουαρίου 1821)∙ κείμενα που φλόγισαν τον νου και την καρδιά των επαναστατημένων Ελλήνων σε στεριά και θάλασσα εναντίον της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, αντιστρέφοντας με τον πολυαίμακτο αγώνα τους το εχθρικό κλίμα των Μεγάλων Δυνάμεων της Ιεράς Συμμαχίας σε ένοπλη επέμβαση από μέρους τους υπέρ της Ανεξαρτησίας της Ελλάδας στο Ναυαρίνο (20 Οκτωβρίου 1827).
Το γεγονός της Επανάστασης του 1821 είναι ταυτόχρονα ευρωπαϊκό και παγκόσμιο…
Είναι άξιο και δίκαιο να εορτάζουμε σημαντικά γεγονότα της ιστορίας μας, κατά την ολοκλήρωση που δίνει ο χρόνος των επετείων της πατρίδας μας, με την προϋπόθεση να μην εγκλωβιζόμαστε σε έναν ιστορικό φορμαλισμό και σε εύκολες ρητορείες… Αντίθετα οι σταθμοί αυτοί θα πρέπει να γονιμοποιούν το σήμερα και το αύριο, να λειτουργούν ως συλλογική αυτογνωσία, αλλά και ως συλλογική αυτοπραγμάτωση για νέα δημιουργικά έργα, νέες συνθέσεις στην οικονομία, την πολιτική, τον πολιτισμό…
Το μήνυμα του 1821 είναι το αίτημα για μια νέα αναγέννηση, πολιτισμική, κοινωνική και πολιτική στην Ελλάδα και την Ευρώπη, με τη χώρα μας ισότιμη και αξιοπρεπή μέσα σ’ αυτήν.
Σημείωση: Η Εταιρεία Μελετών Λαυρεωτικής εξέδωσε πρόσφατα (Μάιος 2020) την εργασία «Το Δεσποτάτο του Μυστρά-Μορέως και οι απαρχές του Ελληνικού Κράτους» του Γιώργου Ν. Δερμάτη, δρος Ιστορίας του Πανεπιστημίου της Louvain-la-Neuve, πρώην Προέδρου και μέλους σήμερα του Δ.Σ. της, ως μια μικρή συμβολή στα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821. Το παραπάνω κείμενο προέρχεται απ’ αυτήν τη εργασία του συγγραφέως προσαρμοσμένο από τον ίδιο για την παρούσα δημοσίευση.
Λεζάντα εικόνας: Επεισόδιο του Ελληνικού Αγώνα, 1856 (Εθνική Πινακοθήκη), του Eugène Delacroix (Ευγένιος Ντελακρουά, 1798-1863), πρώτη εκδοχή του έργου 1826-1827.
Λαύριο, 23 Μαρτίου 2021
Το Δ.Σ. της Εταιρείας Μελετών Λαυρεωτικής
Leave a Reply